SELEKCIJA I SEMENARSTVO, Vol. 13, broj 3-4 (2007)
S A D R Ž A J
Vytautas Ruzgas, Žilvinas Liatukas
STABILITY OF VISUALLY ESTIMATED GRAIN QUALITY OF WINTER WHEAT IN EARLY GENERATIONS [Izvod] [Full text]
Živanović T., Sečanski M., Filipović M.
KOMBINACIONE SPOSOBNOSTI ZA BROJ REDOVA ZRNA SILAŽNOG KUKURUZA [Izvod] [Full text]
Jevđović R., Maletić Radojka, Sabovljević R., Jevđović Jasmina, Davidović Marija
STAROST ZASADA - FAKTOR PRINOSA I KVALITETA SEMENA EHINACEE (Ehinacea purpurea L.) [Izvod] [Full text]
Beković D.
UTICAJ MEĐUREDNOG RASTOJANJA I EKOLOŠKIH USLOVA NA PRINOS SEMENA LUCERKE (Medicago sativa L.) [Izvod] [Full text]
Poštić D., Sabovljević R., Ikanović Jela, Davidović Marija, Goranović Đ.
UTICAJ AGROEKOLOŠKIH USLOVA PROIZVODNJE NA POKAZATELJE ŽIVOTNE SPOSOBNOSTI SEMENSKIH KRTOLA KROMPIRA [Izvod] [Full text]
Lopandić, D., Stojčić, J., Radanović, S., Dubovina, J.
PROIZVODNJA SJEMENA ZP HIBRIDA U REPUBLICI SRPSKOJ: STANJE I MOGUĆNOSTI [Izvod] [Full text]
Mirić M., Selaković, D., Jovin, P., Hojka, Z., Filipović M.
MASA 1.000 SEMENA U TEORIJI I PRAKSI [Izvod] [Full text]
Nikolić Zorica, Milošević Mirjana, Vujaković Milka, Ignjatov Maja
GENETSKI MODIFIKOVANI ORGANIZMI U SVETLU DOMAĆIH I SVETSKIH PROPISA [Izvod] [Full text]
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 7-11
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC:631.52:633.11
Originalni naučni rad
STABILITY OF VISUALLY ESTIMATED GRAIN QUALITY OF WINTER WHEAT IN EARLY GENERATIONS
VYTAUTAS RUZGAS, ŽILVINAS LIATUKAS1
SUMMARY: The evaluations were set up at the Lithuanian Institute of Agriculture (LIA) during 2004-2006. Results of visual estimation of grain quality traits (VEGQ) showed that dominant populations were with score 4 in F5 and F6, 43% in 2004 and 52% in 2005, respectively. The most frequent populations in F5 were with scores 3 (39%) and 4 (35%) in the season 2005-2006. The fluctuation of VEGQ scores between years was generally plus - minus one score. The populations with stable scores in the cycle F5 : F6 accounted for 47.8 % of the total populations evaluated. The populations varying in one score accounted for 43.5 % and those varying in two scores accounted for 8.7%. VEGQ scores of the populations were mainly influenced by grain quality level of parental varieties. VEGQ scores did not correlate in cycle 2004/2005, but the populations of 2005/2006 highly correlated (r=0.72) by VEGQ scores.
Key words: Visual grain quality, winter wheat, breeding populations
1 VYTAUTAS RUZGAS, Lithuanian University of Agriculture, Akademija, LT-53361, Kaunas district, Lithuania, ruzgas@lzi.lt; ŽILVINAS LIATUKAS, Lithuanian Institute of Agriculture, Akademija, LT-58341, Kdainiai district., Lithuania
Autor za kontakt: VYTAUTAS RUZGAS, ruzgas@lzi.lt;
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 13-19
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC: 631.52:633
Originalni naučni rad
KOMBINACIONE SPOSOBNOSTI ZA BROJ REDOVA ZRNA SILAŽNOG KUKURUZA
ŽIVANOVIĆ T., SEČANSKI M., FILIPOVIĆ M.1
IZVOD: Cilj ovog istraživanja je bio da se za broj redova zrna silažnog kukuruza procene: (i) varijabilnost inbred linija i njihovih dialelnih hibrida, (ii) heterozis u odnosu na boljeg roditelja i (iii) opšte i posebne kombinacione vrednosti. Utvrđeno je da na varijabilnost ove osobine značajno utiču genotip, godina i njihova interakcija. In bred linije ZPLB402, ZPLB403 i ZPLB405 imale su veći broj redova zrna od većine hibrida u obe ispitivane godine, što je rezultiralo kako niskim pozitivnim tako i negativnim vrednostima heterozisa. Za dobijanje superiornijih hibrida neophodna je pravilna procena, kombinacionih sposobnosti. Procena kombinacionih sposobnosti je izvršena na bazi dialelnih hibrida po metodi Griffing-a (1956; metod II, matematički model I). Analiza varijanse kombinacionih sposobnosti za broj redova zrna ukazuje na značajnost i opštih i posebnih kombinacionih sposobnosti. Odnos OKS/PKS pokazuje da u nasleđivanju ove osobine daleko značajniju ulogu imaju aditivni geni i aditivna varijansa. Visoko značajne vrednosti OKS u obe ispitivane godine za broj redova zrna imale su inbred linije silažnog kukuruza ZPLB402 i ZPLB403, a linije ZPLB401, ZPLB404 i ZPLB406 su imale negativne vrednosti u obe ispitivane godine. Visoko značajne pozitivne efekte PKS za broj redova zrna u obe godine ispitivanja imale su hibridne kombinacije ZPLB402 x ZPLB405 i ZPLB402 x ZPLB406, a negativne ZPLB402 x ZPLB406. Visoko značajni efekti PKS kod hibridnih kombinacija koje uključuju oba roditelja sa niskim OKS vrednostima su verovatno posledica interakcije između aditivnih gena roditelja.
Ključne reči: silažni kukuruz, heterozis, kombinacione sposobnosti, OKS, PKS
1 Dr TOMISLAV ŽIVANOVIĆ, vanredni profesor, Poljoprivredni fakultet, Univerziteta u Beogradu; mr MILE SEČANSKI, istrazivač saradnik; dr MILOMIR FILIPOVIĆ, naučni saradnik, Institut za kukuruz „Zemun Polje“, Zemun Polje.
Autor za kontakt: dr TOMISLAV ŽIVANOVIĆ, tomislav@agrifaculty.bg.ac.yu
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 21-24
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC: 631.53.02
Originalni naučni rad
STAROST ZASADA - FAKTOR PRINOSA I KVALITETA SEMENA EHINACEE (Ehinacea purpurea L.)
JEVĐOVIĆ R., MALETIĆ RADOJKA, SABOVLJEVIĆ R., JEVĐOVIĆ JASMINA, DAVIDOVIĆ MARIJA1
IZVOD: Dati su rezultati ispitivanja prinosa i kvaliteta semena ehinacee sakupljenog sa zasada starog jednu, dve, tri, četiri i pet godina. Pored ukupne klijavosti (UK) ispitivane su i energija klijanja (EK) i masa semena. Najveći prinos semena ostvaren je na zasadu starom tri godine, a najmanji na zasadu starosti jedne godine. Starost zasada imala je značajnog uticaja na ukupnu klijavost, tako da je ovaj parametar bio najveći kod semena sa trogodišnjeg zasada a najmanji kod semena sa petogodišnjeg zasada.
Najbolju energiju klijanja imalo je seme trogodišnjeg zasada, a najslabiju jednogodišnjeg. U pogledu apsolutne mase seme jednogodišnjeg zasada imalo je najbolju vrednost, a najslabiju seme petogodišnjeg zasada.
Ključne reči: ehinacea, starost zasada, prinos semena, energija klijanja, ukupno klijanje
1 RADOSAV JEVĐOVIĆ, Institut za proučavanje lekovitog bilja "Dr Josif Pančić", Beograd; RADOJKA MALETIĆ, RADOVAN SABOVLJEVIĆ, JASMINA JEVĐOVIĆ, Poljoprivredni fakultet, Beograd-Zemun; MARIJA DAVIDOVIĆ, Institut za primenu nauke u poljoprivredi, Beograd
Autor za kontakt: RADOSAV JEVĐOVIĆ, rjevdjovic@iplb.co.yu
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 25-29
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC: 631:633.31
Originalni naučni rad
UTICAJ MEĐUREDNOG RASTOJANJA I EKOLOŠKIH USLOVA NA PRINOS SEMENA LUCERKE (Medicago sativa L.)
BEKOVIĆ D.1
IZVOD: U cilju utvrđivanja uticaja međurednog rastojanja i ekoloških uslova na prinos semena lucerke, na lokaciji „Ledena stena“ u predgrađu Niša izvršena su eksperimentalna ispitivanja u vremenskom periodu od 2001-2003. godine. Ispitivana su tri načina setve i to na međurednom rastojanju od 20 cm, 40 cm i 60 cm. Istraživanjima je obuhvaćeno sedam domaćih sorti lucerke i to: NS-Banat ZMS II, NS-Slavija, NS-Novosađanka H-11 i NS-Tisa stvorene u Institutu za ratarstvo i povrtatrstvo u Novom Sadu, K-23 i K-28 stvorene u Centru za krmno bilje u Kruševcu i Zaječarska 83 stvorena u Zavodu za poljoprivredu u Zaječaru.
Međuredno rastojanje je značajno uticalo na prinos semena, tako da je najviši prinos semena ostvaren pri setvi na međurednom rastojanju od 40 cm (297,39 kg ha-1), a najniži pri setvi na rastojanju od 60 cm (256,09 kg ha-1). Ekološki uslovi u toku godine imali su značajan uticaj na prinos semena lucerke. U zavisnosti od godine prinos semena je varirao od 155,2 - 426,5 kg ha-1. Po visini prinosa ističu se sorte Zaječarska 83 (302,5 kg ha-1) i K-28 (296,1 kg ha-1), dok su najniže prinose dale sorte K-23 (250,0 kg ha-1) i NS-Tisa (257,3 kg ha-1).
Ključne reči: lucerka, prinos semena, međuredno rastojanje, ekološki uslovi, sorta.
1 dr DRAGOLJUB BEKOVIĆ, Poljoprivredni fakultet Priština - Lešak
Autor za kontakt: DRAGOLJUB BEKOVIĆ, dragoljub_bekovic@yahoo.com
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 31-41
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC: 631.53.02:633.491
Originalni naučni rad
UTICAJ AGROEKOLOŠKIH USLOVA PROIZVODNJE NA POKAZATELJE ŽIVOTNE SPOSOBNOSTI SEMENSKIH KRTOLA KROMPIRA
POŠTIĆ D., SABOVLJEVIĆ R., IKANOVIĆ JELA, DAVIDOVIĆ MARIJA, GORANOVIĆ Đ.1
IZVOD: Izvršena istraživana predstavljaju prilog proučavanja uticaja kontrolisanih i nekontrolisanih faktora na životnu sposobnost semenskih krtola krompira. Takođe, i u pogledu metodologije utvrđivanja, merenja i ocenjivanja pokazatelja životne sposobnosti semenskih krtola krompira (osobina).
Istraživanja su vršena na semenskim krtolama krompira sorata Desiree i Kondor. Obuhvaćen je semenski materijal dve generacije: orig i nal i I sortna reprodukcija. Eksperimentalna proizvodnja semenskog materijala izvršena je tokom dve godine-vegetaciona perioda (2000. i 2001) na tri lokacije (Kotraža, Sjenica, Golija). Čuvanje semenskih krtola u hladnim uslovima trajalo je oko 100 dana. Zatim je semenski materijal izlagan termičkoj indukciji. Posle termičke indukcije i uklanjanja apikalne klice sa krtole, materijal je izlagan tamnoj i svetloj fazi-uz odgovarajuće temperaturne režime. Na materijalu (semenskim krtolama) utvrđivane su i merene sledeće osobine: broj klica po krtoli, dužina klica po krtoli, debljina klica po krtoli, broj listova po krtoli. Osobine semenskih krtola ispitivane su od sedmog dana posle početka tamne faze. Osobine broj klica, dužina klica i debljina klica ispitivane su 7. i 14.dana (u tamnoj fazi) i 21, 28. i 35. dana (u svetloj fazi). Broj listova ispitivan je 21, 28. i 31. dana (u svetloj fazi). Semenski materijal je predhodno kontrolisan na zdravstveno stanje.
Eksperimentalni podaci obrađeni su trofaktorijalnom analizom varijanse (faktori: kategorija semena, lokacija proizvodnje i godina-vegetacioni pe riod)za svaku sortu posebno i za svaki termin utvrđivanja osobina. Između sorata su ispoljene jasne i velike razlike u pogledu vrednosti osobina semenskih krtola kao i različita statistička značajnost faktora i interakcija za broj klica, dužinu klica i debljinu klica. Za osobinu broj listova po krtoli nemaju statističku značajnost ni jedan faktor ili interakcije kod obe sorte u sva tri termina. Rezultati su primenjivi u semenarstvu krompira sorata Desiree i Kondor.
Ključne reči: krompir, semenske krtole, sorte, kategorije semena, lokacije proizvodnje, osobine krtola
Autor za kontakt: Prof. dr Radovan SABOVLJEVIĆ, radovans@mail.ru
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 43-47
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC: 631.53.02:633.15
Stručni rad
PROIZVODNJA SJEMENA ZP HIBRIDA U REPUBLICI SRPSKOJ: STANJE I MOGUĆNOSTI
LOPANDIĆ, D., STOJČIĆ, J., RADANOVIĆ, S., DUBOVINA, J.1
IZVOD: Proizvodnja sjemena ZP hibrida kukuruza organizuje se u Republici Srpskoj kod dva proizvođača: Poljoprivrednog dobra "Semberija" u Bijeljini i Poljoprivrednog instituta Republike Srpske u Banja Luci. U radu su prikazani ostvareni rezultati u sjemenskoj proizvodnji gajenih ZP hibrida kod oba proizvođača u periodu 2002-2005. godine. Na osnovu dobijenih prinosa može se zaključiti da je najveći nivo proizvodnje sjemena ZP hibrida kukuruza u Republici Srpskoj, u analiziranom periodu, ostvaren 2005. godine: ukupno 227.711 kg sjemena sa površine od 93 ha i sa prosječnim prinosom od 2.448 kg/ha. U 2005.godini su kod gajenih sjemenskih usjeva ostvareni visoki prosječni prinosi sjemena: u Banja Luci sa ZP 360 je na 30 ha dobijeno 3.400 kg/ha sjemena, dok je u Bijeljini ZP 434 na 36 ha dao 2.337 kg/ha.U analiziranom periodu su obrađeni i razlozi visokog variranja prinosa po godinama.
Ključne riječi: sjemenski kukuruz, agroekološki uslovi, prinos sjemena, ZP hibrid, kvalitet sjemena.
1 dr DRAGIŠA LOPANDIĆ, Institut za kukuruz "Zemun Polje" Beograd; prof. dr JOVO STOJČIĆ, Poljoprivredni institut Republike Srpske Banja Luka; mr SLAVKO RADANOVIĆ, Poljoprivredni institut Republike Srpske Banja Luka; JOSIF DUBOVINA, dipl. ing., Poljoprivredno dobro "Semberija" Bijeljina
Autor za kontakt: dr DRAGIŠA LOPANDIĆ, mlopandic@spinter.net
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 49-58
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC: 631.53:02
Pregledni rad
MASA 1.000 SEMENA U TEORIJI I PRAKSI
Seme je proizvod etike.
Dr Jovanu Smiljakoviću
MIRIĆ M., SELAKOVIĆ, D., JOVIN, P., HOJKA, Z., FILIPOVIĆ M.1
IZVOD: Od blizu sto osobina semena, 20 ima tržišni značaj, a 10-15 se ispituje, delom i masa 1.000 semena (MHS). U našoj semenarskoj literaturi uočen je znatan broj parcijalnih napisa o MHS, a ni jedan sveobuhvatan, što je cilj ovog rada. Ovde su utvrđeni: (1) uloga, (2) činioci formiranja i (3) dobijanje poželjne MHS. Od MHS zavisi klijavost, prinos i promet, MHS služi za dobijanje 15-tak drugih parametara, izbor sejnih ploča, određivanje količine semena za setvu (setvena norma) i dubine setve, a može biti indikator nekih drugih svojstava semena ili useva. MHS zavisi od nasleđa i uslova, a međuzavisna je sa setvom, sušenjem i doradom. Pojedinačni činioci MHS su brojni, a svrstani su u po 2 grupe i podgrupe: a) agroekološki (abiotički i biotički) i b) agrotehnološki (agrotehničke mere i dorada). Najveći uticaj na MHS imaju: vrsta i sorta, gustina i ujednačenost useva, vodni režim i đubrenje, a manji: obrada zemljišta i vremenske prilike, osim u oplođenju i zrenju. Kalibrisanje na fakcije semena je presudno, što se kod nas ređe radi nego u svetu. Poželjna MHS (Pmhs) je pojam za označavanje što kvalitetnijeg, homogenijeg i brojnijeg prinosa semenskih jedinki u celom procesu semenarstva. Potrebno je za sve sorte istražiti Pmhs, odnosno uslove koji daju najveći prinos vitalnih i ujednačenih semena u broju po hektaru. Racionalizacija i produktivnost rada podrazumevaju da se težište za dobijanje Pmhs prenese na njivu i ne zanemari u doradi.
Ključne reči: masa 1.000 semena (MHS), značaj, činioci formiranja (nasleđe, uslovi sredine, agrotehničke mere, dorada), poželjna MHS (Pmhs).
1 dr MLADEN MIRIĆ, semenar, dr DRAGOJLO SELAKOVIĆ, v. naučni sar., dr PREDRAG JOVIN, naučni sar., dr ZDRAVKO HOJKA, naučni sar., dr MILOMIR FILIPOVIĆ, v. naučni sar., Institut za kukuruz ‘’Zemun Polje’, Zemun - Beograd.
Autor za kontakt: dr MLADEN MIRIĆ, e-mail: mladenmi@Infosky.net
Štampano u „Selekcija i semenarstvo“ Vol. 13, broj 3-4 (2007), str: 59-63
© 2007 Društvo selekcionera i semenara Republike Srbije
S. Bajića 1, 11185 Beograd – Zemun
Srbija
UDC:631.52
Stručna informacija
GENETSKI MODIFIKOVANI ORGANIZMI U SVETLU DOMAĆIH I SVETSKIH PROPISA
NIKOLIĆ ZORICA, MILOŠEVIĆ MIRJANA, VUJAKOVIĆ MILKA, IGNJATOV MAJA1
IZVOD: Uporedo sa stvaranjem i registovanjem novih genetskih modifikacija biljnih vrsta raste i broj zemalja u svetu u kojima se one gaje. U 2006. godini, u 22 zemlje u svetu su gajeni genetski modifikovani usevi, od čega u Evropskoj Uniji u šest zemalja. Na međunarodnom nivou, februara 2000. godine, usvojen je Protokol o biozaštiti, poznat kao Kartagena protokol. U mnogim zemljama je dozvoljeno prisustvo GMO u hrani, ali nije dozvoljeno njihovo gajenje, dok je u drugim obavezno obeležavanje hrane poreklom od GMO. Obeležavanje je obavezno u Evropskoj Zajednici, Australiji, Novom Zelandu, Japanu, Norveškoj, Švajcarskoj i drugim zemljama. U našoj zemlji Zakon o GMO, kao i podzakonska akta su koncipirana prema zakonskoj regulativi u Evropskoj uniji. Propisani su uslovi za ograničenu upotrebu, proizvodnju i promet GMO i proizvoda od GMO-a. U toku je proces validacije i standardizacije metoda za testiranje GMO. Očekuje se da će se analitičke metode za GMO uskoro harmonizovati na međunarodnom nivou.
Ključne reči: Genetski modifikovani organizmi, domaći propisi, međunarodni propisi.
Stručna informacija
1 ZORICA NIKOLIĆ, MIRJANA MILOŠEVIĆ, MILKA VUJAKOVIĆ, MAJA IGNJATOV, Nacionalna laboratorija za ispitivanje semena, Novi Sad
Autor za kontakt: ZORICA NIKOLIĆ, e-mail: nikolicz@ifvcns.ns.ac.yu